به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت، حجت الاسلام و المسلمین محمدحسین حق‌جو، مدیر ارتباطات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در ادامه سلسله جلسات گام دوم کارگروه علمی اخلاق و معنویت پژوهشکده، در مصاحبه با این پایگاه به گفت و گو پرداخت. در ابتدای این مصاحبه، حجت الاسلام و المسلمین خانجانی، معاون علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه، ضمن معرفی کارگروه اخلاق و معنویّت این پژوهشکده، فعالیت‌ها و اقدامات انجام شده در این کارگروه را تشریح کرد. در ادامه نیز حجت الاسلام و المسلمین قاسمی، دبیر کارگروه اخلاق و معنویت پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت، مختصری از محتوای راهبرد سلوک مجاهدانه را تبیین کرد و نکاتی پیرامون سلسله جلسات ایمان و تعالی جمعی را ارائه نمود. مشروح این مصاحبه در ادامه تقدیم می گردد.
علم بدون عمل، عامل سقوط فرد و جامعه است
حجت الاسلام و المسلمین حق‌جو، در ابتدا با تاکید بر مساله اخلاق، خاطرنشان کرد: علم بدون عمل، عامل سقوط فرد و جامعه است و بهترین مبلغ و پژوهشگر و مدرس اگر معنویّت نداشته باشد، می تواند خطرآفرین باشد. خلأ اخلاقی و معنوی همان عامل شکننده‌ای است که خلأ عاطفی و روانی را هم به دنبال خواهد داشت و اگر انسان به منبع معنویت و اخلاق متّصل نباشد، آسیب هایی جدی در کمین خواهد بود.
وی افزود یکی از نکات نگران کننده این است که تحت عنوان مدیریت مدرن، روش های اداره‌ای را وارد کرده‌ایم که با اهداف و سنّت های حوزه تناقض دارد؛ یکی از عواملی که الان طلبه‌ها را نسبت به معنویّت نیازمند می‌کند، سیستم است. گرچه تفکّر بلند و مبنایی خوب است امّا نباید اسباب ناامیدی را فراهم کند و در این امور باید کاملا رویکرد عملیّاتی داشت.
امر و نهی در محیط مدارس باید در سطح عقل و وجدان طلاب باشد
سرپرست سابق معاونت تهذیب در ادامه گفت: در مدارس موفق حوزوی، محور اخلاق است و نه حتّی علم و پژوهش. اگر اساتید بدانند که پنج دقیقه درس اخلاق اول درس، چه برکاتی در تحصیل و یادگیری طلاب دارد هیچ وقت آن را ترک نمی‌کنند. امر و نهی در محیط مدارس باید در سطح عقل و وجدان طلاب باشد زیرا امر و نهی خارج از این ضابطه چند پیامد منفی دارد؛ از جمله اینکه سبب طغیان و سرکشی می‌شود؛ نفاق آور است و نیز سبب ایجاد ذهنیّت منفی نسبت به مدیر و استاد می‌شود.
وی با بیان جایگاه اصول تربیتی در امر آموزش، اضافه کرد: امروز بخشی از طلاب نمی‌توانند در کلاس به صورت مستمر تمرکز داشته باشند و اگر استاد نتواند این اتفاق را تشخیص دهد، امر یادگیری کاملا مختل می‌شود؛ بنابراین لازم است برخی اصول روانشناختی و تربیتی را به اساتید و مدیران انتقال دهیم.
حجت الاسلام حق‌جو بیان داشت قبل از طلاب لازم است که بر روی ستاد، یعنی مدیران کار کنیم و آموزش های لازم را به آنها منتقل کنیم؛ ما اگر روی 20 مدیر کارکنیم، به این معناست که در میان مدت روی 2000 طلبه کار کرده‌ایم. پس در ابتدا لازم است در سطح ستادی، روی مدیران و اساتید تمرکز کنیم. کار ستادی در این زمینه دو اقتضاء بسیار مهم دارد؛ اول این که باید با آسیب‌شناسی همراه باشد که مدیران مطمئن شوند که شما از آسیب‌ها اطلاع دارید. دوم اینکه باید برای آموزش همه افراد ستادی از مدیر گرفته تا استاد و دربان و نگهبان و کادر اداری و آشپزها و … سرمایه گذاری شود.
این استاد مشاور حوزه با تاکید بر اهمیت حدیث خوانی اساتید در ابتدای جلسات درس خاطرنشان کرد: اساتید باید خود را مقیّد بدانند روزی یک حدیث را برای طلاب بخوانند؛ این سبب تقویت رابطه شاگرد و استاد می شود و همین موضوع بازدهی آموزش را هم بالا می‌برد. برای کار تهذیبی باید در اساتید انگیزه به وجود بیاید و گرنه این امور با آئین نامه و بخشنامه و ابلاغیّه حل نخواهد شد؛ استاد باید ریزه‌کاری‌هایی در زندگی برای الگوبرداری طلاب داشته باشد.
وی افزود، بعد از کار بر روی ستاد می توان برنامه‌های متنوّعی برای طلاب داشت؛ به عنوان مثال برنامه نگارش حدیث توسط طلبه یکی از برنامه‌های با برکت است، به این صورت که هر طلبه چهل حدیث را با دست خود بنویسد یا ملزم باشد بالای هر صفحه تقریر درس، یک روایت بنویسد.
باید برای اخلاق سرمایه گذاری مالی کرد
مدیر سابق مرکز مشاوره حوزه علمیه با بیان این که یکی دیگر از موضوعات مهم این است که باید برای اخلاق سرمایه گذاری مالی کرد، بیان داشت: باید اخلاق را به عنوان یک موضوع با اهمیّت تلقّی کرد و مانند آموزش، برای آن نیز بودجه متناسب و کافی درنظر گرفت؛ البتّه این بودجه را باید از پاک‌ترین منابع تامین کرد؛ همچنین لازم است که برای اخلاق و معنویّت از روش های غیرمستقیم استفاد شود.
