به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت، دکتر حمیدرضا مظاهری سیف در جمع مدیران گروه‌ها و اعضای علمی پژوهشکده، طرح پژوهشی «تصویر آینده ایران از منظر طلاب» را ارائه داد و به تشریح ابعاد و ایده طرح مزبور پرداخت. مجری طرح یادشده، پژوهشکده مطالعات معنوی است و در ادامه گزارشی از مطالب مطرح شده در این جلسه از نگاهتان می گذرد.
دکتر مظاهری سیف در رابطه با مساله اصلی طرح بیان داشت: تصاویر آینده (رویای جمعی) هویت ساز هستند. بخشی از هویت فردی و جمعی، هویت آرمانی است. اینکه ما چه تصویری از خود و جامعۀ خود را مطلوب می دانیم، در شکل گیری هویت بسیار مؤثر است. در مقاله ای با عنوان «تاملی در مفهوم تصاویر آینده به مثابه ساخت هویت اجتماعی»، نویسندگان تلاش نموده اند تا امکان ساخت هویت بر مبنای تصاویر آینده را تشریح کرده و «هویت مقصد» را به عنوان هویت برساخته تصاویر آینده معرفی نمایند. هویتی که از تصاویر مشترک آینده در سطح اجتماعی ایجاد می شود، موجب هم افزایی و شکل گیری حرکت جمعی به سوی آرمان ها می شود، به طوری که چالش ها و موانع بزرگ، ناچیز به نظر می رسد و اراده ها برای دست یابی به اهداف بلند نیرومند می گردد.
وی افزود: فقدان تصویر شفاف و شایسته ای از آینده، هویت مغشوش به بار می آورد. هویت مغشوش عملکردهای فرد را تضعیف می کند و موجب فروپاشی شخصیت می شود. همچنین هویت مغشوشِ جمعی، عملکردهای جمعی و مسئولیت اجتماعی را تضعیف می کند و موجب فروپاشی نظام اجتماعی می شود. یکی از علل بحران هویت و شکل گیری هویت مغشوش، فقدان تصاویر آینده است. با تصویر پردازی از آینده، بحران هویت از بین می رود و هویت های موفق شکل می گیرد.
رئیس پژوهشکده مطالعات معنوی گفت: فِرِد پولاک در کتاب تصویر آینده، معتقد است که آن اجتماع هایی که تجسمی از آینده ندارند، رو به زوال می گذارند و آن هایی که تصویر مثبتی از آینده دارند، متعالی، ماندگار و پیشرفته می شوند. یکی از مهمترین وظایف و کارکردهای نظام مدیریت حوزه برای حفظ بقای حوزه های علمیه این است که با کمک و هم‌افزایی طلاب، تصویر روشن، جذاب و مقبولی از آینده در ذهن آنان پدید آورد و بر اساس این تصویر، هویت مقصد را برای آنان برسازد.
وی خاطرنشان کرد: امروزه ساخت هویت طلبگی با تعارض هایی روبرو شده است. این تعارض ها ناشی از ظهور روایت های متعددی است، که بعضا همدیگر را نقض می کنند. تصاویر آینده بیش از پیش در معرض تغییرات هستند و از تغییرات اجتماعی اثر می پذیرند. روایت های هویت ساز از طریق رسانه های متعدد و ارتباطات گسترده شبکه های اجتماعی شکل می گیرد. طلاب امروزه بیش از پیش در معرض رسانه ها قرار دارند و دیگر تنها مرجع آگاهی بخشی به آنها استاد و کتاب های درسی نیست. در این بین، نظام آموزشی و سیر طولانی آن، موجب نوعی سردرگمی در میان انبوه اطلاعات شده است که خطر پدیده «هویت سردرگم» را به دنبال خواهد داشت؛ این هویت سردرگم نیز، امید به ساخت آینده را به سختی بر می تابد.
مظاهری سیف در انتهای بیانات خود در پاسخ به این سوال که «چطور می توانیم طلاب را در خلق تصویری مطلوب از آینده طلبگی به میدان آوریم؟» گفت: پروژۀ تصویر آینده ایران از منظر طلاب پاسخی است به این مسأله و الگویی را ارائه می دهد که بر اساس آن می توانیم با ایجاد یک حرکت پرشور جمعی تصویر آیندۀ ایران را با مشارکت و نقش آفرینی طلاب بسازیم. این طرح الگویی ارائه می دهد که طلاب امروز براساس ارزش ها و آرمان های هویت ساز انقلاب اسلامی تصویری از آینده ایران را بسازند. در این الگو تسهیل‌گران انتخاب می شوند و آموزش های لازم را دریافت می کنند تا بتوانند در سراسر حوزه های علمیه با برگزاری حلقه های اندیشه ورزی کوتاه مدت، تصویر آینده را از نگاه طلاب اکتشاف کنند.
