به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت، کارگروه اخلاق و معنویت مرکز مطالعات راهبردی حوزه و روحانیّت، با دغدغه اتّصال به میدان عینیّت و صحنه اجرا و احتراز از غوطه‌ور شدن در میدان تامّلات ذهنی، با همکاری دفتر تبلیغات اسلامی، مرکز امور صیانتی حوزه های علمیه و دادگاه ویژه روحانیّت، اقدام به جمع آوری فهرستی از آسیب های اخلاقی و معنوی کرده است؛ بر این اساس با تلاش حجت الاسلام و المسلمین میثم قاسمی فهرستی از مسائل و موضوعات اخلاقی در کتابی تحت عنوان «منطق تحلیل راهبردی و مساله بنیادین در اخلاق و معنویت حوزه و روحانیّت» گردآوری و به همت پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت به چاپ رسیده است. گزارشی از مطالب این کتاب در ادامه از نگاهتان می گذرد.
منطق تحلیل مسائل راهبردی اخلاق و معنویت
آنچه در فصل اول این اثر با عنوان «منطق تحلیل راهبردی» شاهد خواهید بود، تبیین الگویی بومی و اسلامی برای تحلیل مسائل راهبردی حوزه اخلاق و معنویت با استفاده از ظرفیت دانشی، علم منطق و پیش‌فرض های دانش اخلاق اسلامی است که منتج به تحصیل نظامی جامع از موضوعات راهبردی این عرصه گردید و مجموعه متکثّر موضوعات جمع آوری شده، از این رهگذر تبدیل به نظام مسائل کلان اخلاق و معنویت حوزه شد و همه عناوین بر اساس تفکیک عناصر بنیادین از حیثیت های خارجی به 75 موضوع ذیل سه عنوان کلّی اخلاق فردی و اجتماعی و جمعی تجمیع گردید.
ضرورت تأملات راهبردی در حوزه علوم وحیانی و دینی نه فقط در نقش به روزآوری و امتداد بخشیدن به مبانی علمی مناسب با شرایط زمانه که به معنای شکافتن هسته پرانرژی گنجینه علوم غنی اسلامی و ایجاد سد مستحکمی برای پیش‌گیری از محو شدن در هاضمه علوم ماده محور است؛ از این رو مطالعات راهبردی یعنی ایجاد امتداد راهبردی و عملیاتی برای آورده های علوم اسلامی که از یکسو به خروج از رکود و تحقق عینی آرمان ها می انجامد و از سوی دیگر عرصه را برای رقیبان خداگریز یا خداستیز خالی نخواهد گذاشت، چرا که غفلت از این موضوع خطیر نه تنها به ناکامی سازمان روحانیت که به محو و استحاله نهاد دین خواهد انجامید.
بنابر محتوای این کتاب در گام اول و در مواجهه با انبوه مسائل و چالش های راهبردی، آنچه بیش از هر موضوع دیگری ضرورت دارد، دستیابی به روش تحلیل یا به تعبیر دیگر منطق تفکر و نظام چینش مسائل راهبردی است. امروزه در حوزه مطالعات راهبردی، سازمان های عمدتا اقتصادی از روش تحلیل راهبردی بهره می گیرند در این روش نقاط قوت و ضعف درون سازمانی با فرصت ها و تهدیدهای برون سازمانی مورد سنجش و ارزیابی قرار می گیرند و بر این اساس به سیاستگذاری و ارائه راهکارهای عملیاتی اقدام خواهد شد.
تعالی ایمان جمعی
در فصل دوم این اثر به موضوع چیستی و چگونگی «تعالی ایمان جمعی» و راهکار «مهندسی فرهنگ سلوک ایمانی در حوزه و روحانیّت» پرداخته شده است. در مقدمه این فصل به این موضوع پرداخته شده است که حوزه علمیه پیش و بیش از اینکه نهادی آموزشی باشد، پایگاه معرفت و معنویت و اخلاق است و دانش های عمیق و نجات بخش برآمده از عقل برومند شده به واسطه وحی، هدفی جز سعادت انسان در همه ابعاد وجودی او ندارند؛ از این رو دین، پرورش دهنده انسانی است که بالاصاله روحانی است و البته دانش دینی تنها بخشی از زنجیره‌‌ی نیازمندی های او در مسیر سعادت است؛ زنجیرهای که تنها با عمل و عملیّاتی شدن دانش تکمیل می شود.
در ادامه مؤلّفه های الگوی مطلوب اخلاق و معنویت حوزه و روحانیّت مورد بررسی قرار گرفته است و نظر مولف براین است که بر اساس آنچه که از مطالعه و تأمّل در نظام مسائل و چالش‌های راهبردی در حوزه اخلاق حوزویان، قابل دستیابی است، راهبرد نهایی برای حل حداکثری چالش‌های موجود، طراحی نظامی اخلاقی و تهذیبی است که هم‌زمان بتواند هم تقویت کننده عنصر ایمان و معنویت و انگیزه‌های ایمانی باشد و هم از تقویت فردمحوری پرهیز و حرکت جمعی را مهندسی کند.
نظام مسائل اخلاق و معنویت
در فصل سوم و پایانی این کتاب، فهرستی مفصل از موضوعات و مسائل اخلاق و معنویت حوزه و روحانیت و نظام موضوعات و مسائل این حوزه برشمرده شده است که برخی از موضوعات مذکور عبارت‌اند از:
- بایسته های هویت انقلابی طلاب؛
- ملاک‌های مطلوب هویت عدالت‌خواهی؛
- ملاک‌های مطلوب تربیت سیاسی طلاب؛
- چالش‌های ورود طلاب به عرصه خدمات اجتماعی؛
- بررسی بایسته‌ها و لوازم حوزۀ انقلابی؛
- تغییرات نظام تربیتی حوزه پس از گسترش سازمانی؛
- موانع کارآمدی نظام تربیتی طلاب؛
- وضعیت تدوین کتب آموزشی اخلاقی در حوزه؛
- عناوین و محورهای لازم برای اخلاق کاربردی روحانیت در وضعیت فعلی؛
- اخلاق صنفی روحانیت از نگاه بزرگان اخلاقی حوزه.
