به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت، حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا آشتیانی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه و معاون تهذیب اسبق حوزه علمیه قم، در مصاحبه با این پایگاه و در ادامه سلسله جلسات کارگروه علمی اخلاق و معنویت پژوهشکده، به گفت‌وگو پرداخت. در ابتدای این گفت‌وگو، حجت الاسلام و المسلمین قاسمی، دبیر کارگروه اخلاق و معنویت پژوهشکده، ضمن معرفی این کارگروه و تشریح فعالیت های آن، ابرمساله اخلاق و معنویّت و اهداف نشست‌های ایمان و تعالی جمعی در حوزه‌های علمیّه را تبیین نمود. وی در ادامه مختصری از محتوای راهبرد سلوک مجاهدانه را تشریح کرد و به تدوین خروجی این نشست‌ها در قالب سند راهبردی حوزه و راهکارهای عملیّاتی معاونت تهذیب اشاره کرد. سپس حجت الاسلام والمسلمین آشتیانی نقطه نظرات خود پیرامون موضوعات مطرح شده و سوالات مورد بحث را بیان نمود. مشروح این مصاحبه به شرح ذیل است.

حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا آشتیانی در ابتدا خاطر نشان کرد، موضوع معنویت و اخلاق از ضرورت­‌ها و نیازهای حوزه علمیّه است. به علاوه بحث هجرت طلاب برای تبلیغ هم موضوعی مهم است. مرحوم دانش آشتیانی با این که مدیریت کتابخانه آیت الله بروجردی در قم را بر عهده داشت، امّا هفتاد سال در آشتیان سکونت داشت. ایشان همه منبری های آشتیان را دعوت می‌­کرد و در همه مراسم­‌های سالانه محرم و ماه رمضان شرکت می­کرد. به طور کلّی طلابی که در قدیم وارد حوزه می­شدند، همیشه این دغدغه را داشتند که باید درس بخوانند تا بتوانند به محل خود برگردند و با همین انگیزه درس می­‌خواندند و تلاش می­‌کردند.

وی افزود در دوره ای که مسئولیت معاونت تهذیب حوزه را بر عهده داشتم، با اساتید بزرگی برای برگزاری درس اخلاق صحبت شد؛ از جمله از آیت الله مشکینی (ره) علی رغم کسالتی که داشتند دعوت کردیم در حوزه درس اخلاق بگذارند و این بسیار مؤثّر بود.

این عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه تصریح کرد به طور کلّی کار تهذیب و تربیت از رهگذر ارتباط با افراد خودساخته و مهذّب شکل می­‌گیرد؛ وی خاطرنشان کرد در سال‌هایی که در دانشگاه اراک تدریس داشتم چندبار آیت الله بهاء الدینی را به آنجا بردم؛ دانشجویانی که به ظاهر خیلی اهل مسائل تهذیبی نبودند نیز با حضور ایشان بسیار تحت تاثیر قرار گرفتند.

وی با ذکر این که کتاب نوشتن و ابلاغ آیین نامه و … در حوزه تهذیب، چندان راه به جایی نمی برد، گفت: کار اصلی آن است که یک نفر که مهذّب است را پیدا کنیم و طلبه‌­ها را به او متّصل کنیم؛ امّا متاسفانه الان از این افراد که مورد قبول همه باشند، کم داریم؛ بنابراین اولین گام در برنامه ریزی اخلاقی، این است که افرادی را که در موضوع اخلاق دارای زمینه مناسب هستند، وارد وادی تربیت کنیم.

این استاد حوزه بیان داشت امروز نویسنده و محقق زیاد داریم، امّا در الگوسازی که امر اساسی است با نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم. الگو و اسوه بودن یعنی فردی که بتواند در دیگران حالتی ایجاد کند که هر کاری که او انجام می­‌دهد آنها همان را انجام دهند؛ یعنی دارای شخصیتی باشند که تبدیل به یک الگوی عملی برای دیگران بشوند.

حجت الاسلام و المسلمین آشتیانی خاطرنشان کرد اسوه بودن یعنی الگویی مانند پیامبر اسلام صلّی الله علیه و آله که در همه حالات الگو بودند؛ از جمله این آیه «لَّقَدْ كاَنَ لَكُمْ فىِ رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كاَنَ يَرْجُواْ اللَّهَ وَ الْيَوْمَ الاَخِرَ وَ ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا» که در میانه آیات مربوط به جنگ احزاب نازل شده است، در رابطه با اسوه بودن پیامبر صلّی الله علیه و آله در این جنگ و هنگام حفر خندق درخور توجه است؛ ایشان همپای مسلمانان در حفر خندق کمک می­‌کردند و در عین حال با شوخی و مزاح به آنها روحیه می‌­دادند و با اشعار حماسی آن­ها را برای مقابله با لشکر انبوه دشمن ترغیب می‌­نمودند؛ این که امیرالمؤمنین علیه السلام می­‌فرماید ما هنگامی که آتش جنگ بالا می­‌گرفت به ایشان پناه می‌­بردیم، برجستگی شخصیت اسوه‌گونه پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله را دو چندان می کند.

وی اضافه کرد در حوزه هم اگر بخواهیم همین نگاه را دنبال کنیم، باید اسوه ها و الگوهای این موضوع را تدارک کنیم؛ اسوه­‌هایی که به طلبه ها رسیدگی و سرکشی کنند؛ باید افرادی داشته باشیم که مانند علمای سابق نجف همه امورات طلبه را مدنظر بگیرند. باید راهی را برویم که این سنخ اساتید را تربیت کنیم و بعد از آن برای هر شهرستان یک نفر در این سطح قرار دهیم، آن وقت اگر طلبه یک نفر را ببیند که به پیشرفت او توجه دارد، به درس خواندن علاقه‌­مند می­‌شود.

این استاد حوزه در ادامه افزود: پس از شناسایی این افراد، باید چندماه روی آنها کار بشود و نیازمندی­‌های آنان در میدان، شناسایی و برای رفع آن تدبیر بشود؛ به ویژه این که لازم است روش های الگو بودن و برخی ظرائف هم به آنها آموزش داده بشود. حال اگر این مربی اهل عمل هم باشد می توان 100 تا 150 نفر طلبه را به او واگذار کرد. در دفاع مقدّس هم بر اساس همین الگو، رفتار می­‌شد؛ البتّه باید بودجه و پشتیبانی مالی لازم هم از این طرح صورت بگیرد. اگر این حرکت در حوزه اتّفاق بیفتد و فضای تهذیبی و تربیتی حوزه ها متحول شود؛ در ادامه جامعه هم اصلاح خواهد شد.